Obowiązek dokonania tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego: regulacje prawne

mar 7, 2019

Analizując przepisy procesowe w zakresie udziału tłumacza w postępowaniu karnym, cywilnym i administracyjnym, można wywnioskować, że osoba dokonująca przekładu nie musi być tłumaczem przysięgłym, ponieważ określone przepisy nie zawierają określenia „przysięgły”. Przywołanie tłumacza nieprzysięgłego w tzw. procedurze ad hoc najczęściej zdarza się w przypadku braku tłumacza przysięgłego dla danego języka. Przepisy podają, że:

Zgodnie z art. 204 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555, ze zm.)

1. Należy wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przesłuchania:

1) głuchego lub niemego, a nie wystarcza porozumienie się z nim za pomocą pisma;

2) osoby niewładającej językiem polskim.

2. Należy również wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie albo zapoznania strony z treścią przeprowadzanego dowodu.
3. Do tłumacza stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych.

Zgodnie z art. 265 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego. (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296)

1. Do przesłuchania świadka niewładającego dostatecznie językiem polskim sąd może przybrać tłumacza.
2. Do tłumaczy stosuje się odpowiednio przepisy o biegłych. Pracownik organów wymiaru sprawiedliwości może pełnić obowiązki tłumacza bez składania przyrzeczenia, lecz z powołaniem się na ślubowanie służbowe.

Zgodnie z art. 69 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego. (Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168)

2. W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.

Jednak istnieją przepisy, które nakładają obowiązek dokonania tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego. Niżejwymienione akty prawne nie stanowią listy wyczerpującej. Do takich przepisów należą m.in.:

Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 2014 poz. 1741), która w 31. stanowi, że dokumenty w języku obcym przedkłada się z urzędowym tłumaczeniem na język polski dokonywanym przez tłumacza przysięgłego wpisanego na listę prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości;
Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. poz. 1650), która w art. 8 ust. 2 stanowi, że dokumenty sporządzone w języku obcym, służące za dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski, dokonanym przez tłumacza przysięgłego;
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. Nr 1203 ze zm.), która w art. 47a stanowi, że spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki komandytowo-akcyjne oraz spółki europejskie mogą dobrowolnie ogłaszać w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w jakimkolwiek języku urzędowym Unii Europejskiej, informacje o wpisach do Rejestru wraz z tłumaczeniem na język polski poświadczonym przez tłumacza przysięgłego;
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.), która w art. 51 stanowi, że jeżeli dokument będący dowodem w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów został sporządzony w języku obcym, należy przedłożyć także poświadczone przez tłumacza przysięgłego tłumaczenie na język polski tego dokumentu albo jego części mającej stanowić dowód w sprawie;
Ustawa z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 63, poz. 194), która w art. 9 stanowi, że wnioski w sprawie uznania kwalifikacji składa się w języku polskim, a pisma i dokumenty w toku tego postępowania w języku polskim lub wraz z tłumaczeniem na język polski dokonanym przez tłumacza przysięgłego;
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. Nr 16, poz. 84), które w § 8 stanowi, że dokumenty sporządzone w języku obcym, z wyjątkiem dowodów osobistych lub dokumentów podróży, służące za dowód w postępowaniu o wydanie zezwolenia, składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski, dokonanym przez tłumacza przysięgłego;
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie wniosku o leczenie lub badania diagnostyczne poza granicami kraju oraz pokrycie kosztów transportu (Dz.U. Nr 249, poz. 1867 ze zm.), które stanowi, że osoba składająca wniosek przekazuje go do oddziału Funduszu wraz z częścią II przetłumaczoną przez tłumacza przysięgłego na język urzędowy państwa, w którym ma zostać udzielone świadczenie albo też na język angielski;
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 ze zm.), które w § 5, ust. 1 stanowi, że dokumenty sporządzone w języku obcym dołącza się do wniosku o rejestrację lub wyrejestrowanie wraz z tłumaczeniem na język polski przez tłumacza przysięgłego”. Jednak w przypadku braku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tłumacza przysięgłego danego języka, rozporządzenie dopuszcza tłumaczenie wykonane przez tłumacza przysięgłego państwa, z którego pojazd został sprowadzony;
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 63, poz. 443), które w § 14 ust. 6 stanowi, że dokumenty w postępowaniu nostryfikacyjnym sporządzone w języku obcym należy złożyć wraz z ich tłumaczeniem na język polski sporządzonym lub poświadczonym przez tłumacza przysięgłego wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości albo konsula Rzeczypospolitej Polskiej urzędującego w państwie, w którym został wydany dokument.

Materiał do powyższego artykułu wzięty z książki Egzamin na tłumacza przysięgłego: komentarz, teksty egzaminacyjne, dokumenty/red. nauk. Bolesław Cieślik, Liwiusz Laska, Michał Rojewski; wybór tekstów Marek Kuźniak [i in.], Warszawa: Beck, 2010 r., 173 s.